طلاق به دلیل عدم نپرداختن نفقه
نفقه یکی از اساسی‌ترین وظایف مرد است که پس از جاری گشتن عقد دائم بر وی واجب می‌شود. سؤال متداول این است که آیا طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه برای زنان امکان‌پذیر است؟ پرداخت نفقه جزء کدام یک از شرایط 12 گانه طلاق به حساب می‌آید؟ آیا عدم پرداخت نفقه توسط زوج جرم محسوب می‌شود؟
نفقه چیست؟
نفقه به معنای مهیا نمودن امکاناتی اعم از خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه‌های بهداشتی و درمانی، هزینه‌ها و مصارف دیگر برای گذران زندگی بوده که مرد وظیفه تأمین آن را بر عهده دارد.
پرداخت نفقه در عقد دائم
پرداخت نفقه در عقد دائم به زن، بر مرد واجب می‌شود و در صورت آن که مرد از پرداخت آن امتناع به عمل آورد، مرتکب جرم خواهد شد. عدم پرداخت نفقه توسط زوج به مدت 3ماه و 1روز تا 5 ماه برای زوج حبس به همراه خواهد داشت.
عقد موقت (صیغه) شامل پرداخت نفقه نمی‌شود، مگر آنکه در صیغه نامه با رضایت زوجین پرداخت نفقه به زوجه قید گردد.
نفقه به دودسته تقسیم می‌شود:
1- نفقه زوجه(همسر)
2- نفقه اقارب(فرزندان، پدر و مادر)
در قانون مدنی و قرآن هیچ‌گاه نفقه مقدار مشخص و معینی ندارد بلکه باید طبق عرف و نیاز مشخص و تقدیم گردد. بیان این نکته خالی از لطف نیست که پرداخت نفقه رابطه مستقیمی با تمکین زوجه دارد، بدان مفهوم که اگر بر دادگاه واضح گردد که زوجه حکم تمکین را به‌جا می‌آورد وی مشمول شرط دریافت نفقه خواهد شد و در غیر این صورت پرداخت نفقه از مرد سلب می‌گردد. در قانون مدنی نفقه، فقط توسط زوج به زوجه پرداخت می‌شود و بالعکس آن ممکن نخواهد بود. مورد فوق‌الذکر در ماده 1206 قانون مدنی با صراحت بیان شده است. نفقه برای زوجه وابسته به زمان گذشته، حال و آینده است درصورتی‌که نفقه برای اقارب تنها معطوف به آینده و حال است.
ممنوع الخروج کردن همسر بابت مهریه
روایات و آیات مربوط به نفقه و پرداخت آن
از جابر بن عبدالله روایت است که حضرت محمد(ص) در خطبه حجه‌الوداع ارشاد می‌فرماید:
1- درباره حقوق زنان از خدا پروا دارید، زیرا شما آنان را به‌عنوان امانت الهی در اختیار گرفته‌اید و کام‌جویی از آنان را با کلمه الهی(عقد و نکاح) بر خود حلال ساخته‌اید. پس تأمین شایسته خوراک و پوشاک آنان بر عهده شما است.
2- هنگامی که فرد بر خانواده‌اش انفاق می‌کند و از خداوند پاداش خیر آن را می‌خواهد، برای وی صدقه به شمار می‌آید.
3- دیناری که آن را در راه خدا می‌بخشی و دیناری که آن را در راه آزادسازی برده‌ای می‌دهی و دیناری که آن را به‌عنوان صدقه به مسکینی عطا می‌کنی و دیناری که آن را بر عیال و خانواده‌ات انفاق می‌کنی، از لحاظ اجر و پاداش، برترین آن است که بر خانواده‌ات می‌بخشی.
4- همین گناه کافی است که فرد از تأمین قوت و نیاز خانواده دریغ کند.
آیه طلاق
در قرآن آیه شریفه 229 سوره مبارکه بقره به آیه طلاق شهرت دارد:
طلاق(رجعی) دو بار است. پس از آن یا باید زن را به‌خوبی نگاه‌داشتن، یا به شایستگی آزاد کردن. برای شما روا نیست که از آنچه به آنان داده‌اید، چیزی بازستانید. مگر آنکه بیم دارید که آن دو، حدود خدا را برپای نمی‌دارند، از آنچه که زن برای آزد کردن خود فدیه دهد، گناهی بر ایشان نیست. این است حدود(احکام)الهی پس، از آن تجاوز مکنید. کسانی که از حدود(احکام)الهی تجاوز کنند آنان همان سمتکارانند.
چرا برای طلاق توافقی باید وکیل گرفت
جدایی و طلاق امری است نیکو اگر دلیل و برهان منطقی داشته باشد و آخرین راه برای ادامه زندگی برای زوجین انگاشته شود. اما زمانی که بر هر دو مسلم شود، ادامه زندگی برای دو طرف امکان‌پذیر نخواهد بود طلاق می‌تواند راه نجات و خلاصی برای آنان به شمار آید.
در قرآن از طلاق به‌عنوان یکی از حرام‌ترین حلال‌ها یاد شده است.دادگاه برای اجرای حکم طلاق نیاز به دلایل محکمه‌پسند هم برای زوج و هم برای زوجه دارد. دادگاه برای زوجه حقوقی را نسبت به طلاق در نظر گرفته است که جزء شرایط 12گانه به شمار می‌رود. در حالت عادی حق طلاق برای مرد است. اما در بعضی موارد زن وکالت حق طلاق را در هنگام عقد، جزء شروط ضمن عقد قرار می‌دهد.
شرایط 12گانه ای که دادگاه اجازه طلاق را به زن می‌دهد
1- اگر زوجه به دادگاه مراجعه نماید و از نپرداختن خرجی و نفقه به دادگاه شکایت کند، دادگاه حق طلاق را به زن خواهد داد. امکان این امر زمانی تائید می‌شود که عدم پرداخت نفقه به مدت 6 ماه یا بیشتر به طول انجامد.
2- در صورت آنکه زوجه به علت بداخلاقی و بدرفتاری زوج به دادگاه شکایت کند و برای دادگاه این امر مسلم گردد، زوجه می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق نماید.
3- زوج تعادل عقلی و روانی نداشته و به‌اصطلاح دیوانه باشد.
4- زوج به بیماری خطرناک و صعب‌العلاج مبتلا باشد. به گونه‌ای که زندگی و سلامت زوجه را به خطر بیاندازد.
5- زوج معتاد باشد و این امر بر روی شرایط زندگی زوجه و اقارب تأثیر بسزایی بگذارد مانند: بی‌کاری، بی‌پولی، فروش لوازم و اثاثیه منزل.
6- در برخی موارد ممکن است زوج به شغلی اشتغال داشته باشد که بر آبرو و شأن خانوادگی زوجه لطمه وارد کند. در این مورد زوجه می‌تواند به دادگاه شکایت کرده و برای طلاق، رأی به نفع وی صادر گردد.
7- در صورتی که زوج ترک منزل کند و این امر بدون هیچ دلیل موجهی انجام‌شده باشد، زوجه با حضور در دادگاه و بدون حضور شوهر می‌تواند طلاق گیرد. شرط تحقق این امر ترک منزل، به مدت‌زمان 6ماه بی‌وقفه است.
8- اگر زوج به دلیل ارتکاب جرم به 5سال حبس محکوم گردد، دادگاه اجازه طلاق برای زوجه را صادر خواهد نمود. همچنین اگر زوج به دلیل فقر مالی نتواند بدهی خود را پرداخت کند و براثر همین امر نیز به 5 سال حبس محکوم گردد دادگاه به زوجه اجازه طلاق خواهد داد.
9- اگر زوج به سبب ارتکاب جرم محکوم‌به مجازات گردد(حد و تعزیر) در آن صورت دادگاه اجازه طلاق را برای زوجه صادر خواهد نمود. این شرط در عقدنامه به خودی خود ذکرشده است.
10- اگر در بازه زمانی 5 سال مرد نتواند بچه‌دار شود، در واقع عقیم بودن مرد مشخص گردد در آن صورت زن می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق نماید.
11- در صورت مفقودالاثر شدن زوج نیز زوجه می‌تواند ظرف مدت معلوم(6ماه) به دادگاه مراجعه نموده و طلاق گیرد.
12- اگر زوج بدون اطلاع و اجازه زوجه ازدواج مجدد انجام دهد و همسر جدید اختیار نماید، زوجه می‌تواند به دادگاه رفته و طلاق گیرد.
این موارد شروط 12 گانه ای است که در هنگام عقد در عقدنامه نگاشته شده است. در برخی موارد زوجه می‌تواند حقوقی ازجمله حق تحصیل، حق مسکن و حق اشتغال را نیز به شروط 12 گانه اضافه نموده و با تعامل در عقدنامه قید نماید. شرط آنکه دادگاه حق طلاق را به زوجه دهد، این است که یکی از شروط 12 گانه برای دادگاه واضح و مبرهن گردد، در این صورت زوجه بدون دخالت زوج می‌تواند طلاق گیرد.
عدم پرداخت نفقه سبب بروز چه مشکلاتی خواهد شد
در زمان شروع زندگی زوج و زوجه هرکدام وظایف مجزایی بر عهده دارند. ازجمله وظایف زوجه تمکین و سازش است و در قبال این امر، زوج نیز موظف است تا نفقه و امکانات مورد نیاز زوجه را تأمین نماید. اگر زوج از پرداخت نفقه خودداری کند درواقع از وظایف خود سر باز زده و سبب ناهماهنگی در مسیر عادی زندگی خواهد شد. در قانون مدنی عدم پرداخت نفقه خود می‌تواند یکی از دلایل محکمه‌پسند برای طلاق به شمار آید. امر مهم و قابل‌توجه در مورد پرداخت نفقه آن است که اگر زوج وضعیت مالی پایین‌تری نسبت به زوجه داشته باشد، ملزم است نفقه‌ای در خور شان و جایگاه خانوادگی زوجه به وی بپردازد. در واقع بعد از ازدواج جایگاه اجتماعی زن توسط مرد مشخص و تثبیت می‌شود. معنای این جمله این نیست که مرد تنها ب ه‌عنوان تأمین‌کننده هزینه‌ها نقش دارد اما تهیه نمودن حداقل‌ها با توجه به زندگی قبلی زن از واجبات است. در برخی موارد نفقه و عدم پرداخت نفقه سبب بروز مشکلات و آسیب‌های اجتماعی برای زوجه خواهد بود. برخی به برابری حقوق زن و مرد اشاره دارند که به چه علت حق طلاق از همان ابتدا به مرد داده شده است؟ پاسخ این سؤال واضح است چرا که زندگی و هزینه‌های زندگی از همان ابتدا بر عهده مرد بوده، این مرد است که ابتدا ابراز علاقه می‌کند و کشش خود را برای زندگی مشترک به زن نشان می‌دهد، در واقع بنیان‌گذار ازدواج، مرد است. به همین علت به‌صورت عادی حق طلاق به مرد داده می‌شود. اما با در نظر گرفتن شروط 12 گانه متوجه می‌شویم که قانون، به برابری حقوق طلاق زن و مرد تأکید دارد.
نتیجه‌گیری
اگرچه در قرآن طلاق امری نیکو نیست اما در صورتی که ادامه زندگی برای زوج و زوجه امکان‌پذیر نباشد طلاق می‌تواند راه آخر و البته راه نجات به شمار آید. نفقه یکی از وظایف اصلی زوج در قبال زوجه است که پس از جاری شدن عقد دائم بر وی واجب می‌شود.نفقه به معنای بخشش، انفاق و مهیا نمودن امکانات زندگی برای زوجه و فرزندان است. و پرداخت نفقه ی فرزند از وظایف اصلی زوج می باشد . در صورتی که زوج از پرداخت نفقه امتناع به عمل آورد مرتکب جرم شده و زوجه می‌تواند به دادگاه شکایت نموده و درخواست طلاق نماید. در قانون مدنی عدالت و برابری برای طلاق میان مرد و زن برقرار است و پس از واضح گشتن یکی از دلایل 12 گانه و البته عدم پرداخت نفقه حق طلاق برای زن صادر خواهد شد.